Ήδη από τα τέλη του 20ου αιώνα, στις χώρες της Ευρώπης διαπιστώνεται η ανάγκη αξιολόγησης των τεχνολογιών υγείας, προκειμένου να αποζημιωθούν, λόγω της αθρόας εμφάνισης νέων και ακριβών τεχνολογιών με άμεση επίπτωση στους προϋπολογισμούς. Ακόμα και τα πλέον εύρωστα οικονομικώς κράτη διαπιστώνουν την ανεπάρκεια πόρων και ιδρύουν Οργανισμούς Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ). Έτσι ιδρύονται ο NICE, στη Βρετανία, ο HAS στη Γαλλία, ο IQWIG στη Γερμανία, o SMC (μόνο για τα φάρμακα) στη Σκωτία κ.ά.
Για την καλύτερη συνεργασία όλων των οργανισμών, ιδρύθηκε η EUnetHTA, ως χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ πρόγραμμα, ώστε να προαχθεί η συνεργασία και η ανταλλαγή πληροφοριών.
Στην Ελλάδα συστήθηκε πρόσφατα Επιτροπή Αξιολόγησης και Αποζημίωσης Φαρμάκων, με σκοπό την κλινική και οικονομική αξιολόγηση όλων των νέων φαρμάκων που έχουν άδεια και τιμή κυκλοφορίας στην Ελληνική αγορά, καθώς και των υπαρχόντων αποζημιούμενων φαρμάκων. Η επιτροπή συνεργάζεται άμεσα με την Επιτροπή Διαπραγμάτευσης, αλλά και με τον ΕΟΠΥΥ, την ΗΔΥΚΑ, τον ΕΟΦ, την επιτροπή Παρακολούθησης της Φαρμακευτικής Δαπάνης, το ΕΚΑΠΤΥ, το Υπουργείο Υγείας, συλλόγους ασθενών και ιατρών, τη φαρμακοβιομηχανία και κάθε εμπλεκόμενο θεσμικά φορέα. Ταυτοχρόνως η επιτροπή αξιολόγησης πλαισιώνεται από επιτροπή ευρωπαϊκής συνεργασίας/συντονισμού και την επιτροπή ίδρυσης του Οργανισμού Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας.
Ως κορυφαίο αξιολογητικό όργανο, η επιτροπή ΗΤΑ, οφείλει να κρίνει, με απόλυτα επιστημονικά κριτήρια (βασικό μηχανισμό δράσης, κλινικές μελέτες και τα πραγματικά δεδομένα), το κάθε φάρμακο της αγοράς.
Είναι αναγκασμένη να μελετήσει και να εισηγηθεί με απόλυτη τεκμηρίωση την κάθε ένδειξη, αντένδειξη και αλληλεπίδραση ανά ομάδα ασθενών, καθώς και να αξιολογήσει το προφίλ ασφάλειας για κάθε κατηγορία νοσούντος.
Πρέπει να εκτιμά την επιδημιολογία της κάθε νόσου στη χώρα μας, καθώς και την υπάρχουσα φαρμακοεπιδημιολογική κατάσταση, ανεξάρτητα, αλλά και σε σχέση με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες, και στη συνέχεια να καταφέρει να εκτιμήσει τη σχέση κόστους/ωφέλειας καθώς και την επίπτωση στον προϋπολογισμό.
Το μέγεθος της ευθύνης, Επιστημονικής, Ηθικής και Συναισθηματικής, ενός τέτοιου οργάνου, είναι πραγματικά κολοσσιαίο και απαιτεί σύνθεση από προσεκτικά επιλεγμένα άτομα, με σαφώς προσδιορισμένα και αντικειμενικά κριτήρια, με γνωστικά επιστημονικά αντικείμενα και εμπειρία σε ανάλογες διαδικασίες.
Το Πνευματικό, Επιστημονικό και Ηθικό «βάρος» της Επιτροπής συνολικώς, οφείλει και πιστεύουμε ότι είναι τέτοιο, που ουδείς δύναται να αμφισβητήσει.
Αντιθέτως, θεωρούμε ότι η απαίτηση συμμετοχής ασθενών στην επιτροπή με δικαίωμα ψήφου, είναι άτοπο και επικίνδυνο, χρήζει δε ιδιαίτερης προσοχής.
Είναι σαφές ότι το επίπεδο και το εύρος των απαραίτητων γνώσεων, όπως ήδη περιγράφηκαν, είναι πρακτικώς αδύνατο να επιτευχθεί ακόμη και σε λίγους ασθενείς χωρίς μακρόχρονες και επίπονες σπουδές. Το βασικότερο όμως θέμα είναι η αντικειμενικότητα και η τεκμηριωμένη επιστημονικά θέση. Οι ασθενείς είναι εξ’ ορισμού ομάδα συναισθηματικά φορτισμένη και προφανώς μεροληπτική, όσον αφορά στο φάρμακο το οποίο, εκτός από θεραπευτικό, αποτελεί και σημαντικό μέσο ελπίδας και παρηγορίας, ενώ βεβαίως, είναι σαφές ότι διαφορετικής κατηγορίας ασθενείς, σαφώς είναι μεροληπτικοί προς τις άλλες κατηγορίες ασθενών. Τέλος δε προφανές πρόβλημα είναι ο αριθμός των συμμετεχόντων ασθενών σε μια τέτοια επιτροπή, αλλά και ο τρόπος επιλογής και η διασφάλιση των κριτηρίων αντικειμενικότητας, εμπιστευτικότητας και ανεξαρτησίας που οφείλουν να υφίστανται σε τέτοια όργανα.
Το πλαίσιο λειτουργίας της Επιτροπής, που είναι ανάλογο και σε πολλά σημεία καλύτερο πολλών ευρωπαϊκών οργανισμών αξιολόγησης φαρμάκων, αλλά και η ανεξάρτητη αρχή που επέλεξε τους Ειδικούς, αποτελούν εγγύηση της επιτυχούς λειτουργία του θεσμού.
Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΛ.Ε.ΑΝ.Α, ομόφωνα αποφάσισε να στηρίξει το έργο της επιτροπής με όποιο τρόπο χρειαστεί. Σας γνωρίζουμε ότι είμαστε πρόθυμοι να συνεργαστούμε, παρέχοντας τη γνώμη μας, εφόσον μας ζητηθεί, σε θέματα που σχετίζονται με την εμπειρία μας για τα φάρμακα, αλλά και να βοηθήσουμε με ενημερωτικές εκδηλώσεις, ώστε να μπορέσει να επικοινωνήσει η επιτροπή, το σκοπό, τον τρόπο αξιολόγησης, και το συνολικό έργο της στην κοινότητα. Τα δύο σχολεία μας, το «σχολείο αγωγής υγείας» και η «ακαδημία ασθενών» πιστεύουμε ότι ήδη έχουν βοηθήσει τα μέγιστα στην σωστή εκπαίδευση και ενημέρωση της Ελληνικής κοινωνίας.
Πιστεύουμε ότι οι ενημερωμένοι ασθενείς και οικείοι τους, θα στηρίξουν ολόψυχα την επιτροπή στο πραγματικά σπουδαίο έργο της, στην επιλογή του καλύτερου φαρμάκου, για τον κατάλληλο ασθενή και την πρόσβαση του συνόλου των ασθενών στην βέλτιστη θεραπεία.
